İsmin yerini tutan, ismin yerine kullanılabilen kelimelere ve eklere zamir denir.
Özellikleri şunlardır:
1- Hal eklerini alabilirler: ben-i ben-a ben-de ben-den
2- Çoğul eklerini alabilir: bun lar, şun lar, on lar, biz ler, siz ler
3- İsim tamlamasının bir öğesi olabilir:
► Onun sözleri
► İnsanların bazıları
*Zamirler tamlama eklerini de alabilir.
KELİME BİÇİMİNDEKİ ZAMİRLER
a- Kişi (Şahıs Zamirleri)
b- İşaret Zamirleri
c- Belgisiz Zamirler
d- Soru Zamirleri
1. KİŞİ (ŞAHIS) ZAMİRLERİ:
İnsan isimlerinin yerini tutan zamirlere kişi zamirleri denir.
Kişi zamirlerinin sayısı altıdır. Ben, sen, o, biz, siz, onlar.
► Ben sana söylemiştim.
► Siz bu soruyu çözebilirsiniz, biz belki ama o kesinlikle çözemez.
Dikkat:
Kendi dönüşlülük zamiri de şahıs zamiri olarak kullanılabilir.
► Bunu ben yaptım.
► Bunu kendim yaptım.
kendi-m, kendi-miz,
kendi -n, kendi -niz,
kendi -si, kendi -leri
2. İŞARET ZAMİRLERİ:
İsimleri belirtmeden sadece işaret eden zamirlere işaret zamiri kelimelerdir.
Başlıca işaret zamirleri şunlardır:
Bu, şu, o, bunlar, şunlar, onlar,
bura, şura, ora,
burası, şurası, orası,
burada, şurada, orada,
buradan, şuradan, oradan,
burayı, şurayı, orayı,
buralar, şuralar, oralar,
öteki, beriki, karşıki…
( Zamirler isme gelen bütün çekim eklerini alır.)
Dikkat:* İşaret sıfatları ile işaret zamirleri karışabilir.
Bu kitap kimin? İşaret sıfatı
Bu kimin? İşaret zamiri
Dikkat:* “O” insanın yerine kullanılırsa Şahıs zamiri,
“O” insan dışında bir varlığın yerini tutuyorsa işaret zamiridir.
► O, en iyi arkadaşımdır.
Şahıs zamiri
► O, buraların en hızlı atıdır.
İşaret zamiri
3. BELGİSİZ ZAMİRLER (BELGİSİZLİK ):
Yerini tuttuğu varlıkları tam olarak belli etmeyen zamirlere belgisi zamir denir.
En çok kullanılan belgisiz zamirleri şunlardır:
Bazısı, bazıları, kimisi, kimileri, biri, birisi, birileri, başkası, başkaları, birçoğu, birkaçı, birtakımı, birçokları, çoğu, hepsi, herkes, birazı, her biri, herhangi biri, öteberi, şunu bunu, şundan bundan, şey, şeyler, hiçbiri, kimse….
Biri dolabı karıştırmış.
Örneklerden de anlaşılacağı gibi belgisiz zamirlerde bazı istisnalar dışında –ı, -i, -u, -ü ekleri yer alır.
Dikkat:* Belgisiz sıfatlarla, Belgisiz zamirler karıştırılmamalı.
Bazı insanlar çok çalışır. (Belgisiz Sıfat)
Bazıları ise tembeldir. (Belgisiz Zamir)
Dikkat:* “şey” kelimesi de belgisiz zamirdir.
► Bu tip şeylerden hoşlanmam.
Dikkat:* Kelimenin başına –m- sesi getirilerek yapılan ikilemelerde, ikinci kelime belgisiz zamirdir. Kitapçıdan defter mefter aldı. (Belgisiz zamir)
Dikkat:* “Falan, filan, falanca” kelimeleri de belgisiz zamir olarak kullanılır. Aynı kelimeler, ismi nitelediğinde belgisiz sıfat olur.
Toplantıya falanca geldi.
Toplantıya falan geldi, filan gelmedi.(Bel. Z.)
Toplantıya falan adam geldi. (Belgisiz sıfat)
4.SORU ZAMİRLERİ:
İsmin yerini tutan soru kelimelerine soru zamiri denir. Cevap isim ve zamir olabilir.
İstanbul’u kim fethetti?
Fatih fethetti.
O fethetti.
En çok kullanılan soru zamirleri şunlardır:
Kim, kimler, ne, neler, nere, neresi, nereyi, nereye, nerede, nereden, kaçı, kaçımız, kaçınız, hangisi, hangimiz, hangileri, kaçıncı, kaçta, kaçtan…
Dikkat:* Soru sıfatları ile karışabilir.
► Hangi soru daha zor. Soru sıfatı
► Hangisi daha zor Soru zamiri
EK BİÇİMİNDEKİ ZAMİRLER
a- İyelik zamiri
b- İlgi zamiri
1.İYELİK ZAMİRLERİ:
İsimlerin sonuna gelerek, o isimlerin kime ve neye ait olduğunu bildiren iyelik ekleri, aynı zamanda iyelik zamiri olarak da adlandırılır.
Ev-im → benim
Ev-in → senin
Ev-i → onun
Ev-imiz → bizim
Ev-iniz → sizin
Ev-leri → onların
2.İLGİ ZAMİRİ
İsmin yerini tutan –ki ekine ilgi zamiri denir. İlgi zamiri olan –ki daima kendisinden önce gelen kelimeye bitişik yazılır.
Benim defterim Benimki (-imki)
Ahmet’in defteri Ahmet’inki (-inki)
Bizim arabamız onların arabasından daha hızlıdır.
Bizimki onlarınkinden daha hızlıdır.
Çamın yaprağı iğne gibidir, çınarınki ise el gibidir.
Benim kalemim evde kalmış. Sizinkini kullanabilir miyim?
Dikkat:* İşaret sıfatının işaret ettiği isim düşerse “ki” ilgi zamiri olur.
Beşikteki çocuk ağlıyor. Beşikteki ağlıyor.
İşaret sıfatı isim ilgi zamiri
Kitaptaki soruları çözdüm. Kitaptakileri çözdüm.
İşaret sıfatı isim ilgi zamiri