Yakup Kadri Karaosmanoğlu
Önce Fecriati topluluğunda yer almış ve bu akımın ilkeleri doğrultusunda “Sanat, sanat içindir.” düşüncesiyle hareket etmiştir. Daha sonra özellikle Balkan ve I. Dünya Savaşı’nda yaşanan toplumsal acıların etkisiyle Millî Edebiyata katılmış ve bu doğrultuda eserler vermiştir.
• Millî Edebiyat’ın en güçlü romancılarından olan sanatçı romanlarında Kurtuluş Savaşı yıllarını, Batılılaşma düşüncesinin toplum üzerindeki etkisini, toplumdaki değişimi ve dönüşümü, kuşak çatışmalarını, aydın-halk çatışmasını vb. konuları ele almıştır.
• Roman tekniği ve dili bakımından oldukça güçlü bir sanatçıdır.
• Romanları bir tez etrafında şekillenmesine rağmen psikolojik tahlilde ve betimlemede oldukça başarılıdır.
• Realizmin ilkelerine uygun hareket eden sanatçı, eserlerinde sağlam bir gözlemci olarak karşımıza çıkar.
Romanları:
Yaban: Kurtuluş Savaşı yıllarının anlatıldığı eserde, yıllarca yüzüstü bırakılmış olan köylü ile aydın arasındaki uçuruma dikkat çekilerek aydın-halk çatışması teması Ahmet Celal’in kişiliğinde işlenmiştir.
Kiralık Konak: Yazarın bu ilk romanında toplumumuzda Batılılaşma ile birlikte kuşaklar arasında meydana gelen düşünce, duygu ve dünya görüşü ayrılıkları, toplumsal çözülüş, Naim Efendi’ye ait konağın dağılışı etrafında verilir.
Sodom ve Gomore: Millî Mücadele yıllarında İstanbul’un işgali sırasındaki yozlaşmış toplumsal yaşam gözler önüne serilir. Romanda Leyla, Sami Bey gibi Batı hayranı Türkler, alafrangalığa özenen züppeler, işgalcilerle iş birliği içinde olan kesimler yer alır. Yazar bu tiplere karşı vatansever kimliğiyle Necdet’e yer verir.
Hüküm Gecesi: II. Meşrutiyet sonrası gazeteci Ahmet Samim’in öldürülmesinden Bâbıâli baskınına kadar uzanan olaylar, İttihat Terakki ile Hürriyet ve İtilaf partileri arasındaki siyasi çekişmeler ele alınır.
Hep o Şarkı: Sultan Abdülaziz Dönemi’ndeki toplumsal yaşam anlatılır.
Nur Baba: Osmanlının son döneminde eski misyonunu kaybetmiş olan tekke ve zaviyelerdeki yozlaşma ele alınır.
Ankara: Yeni kurulan Cumhuriyet’in idealleri ve kuruluş yıllarının coşkusu anlatılır.
Panorama l-II: Cumhuriyet Dönemi ve Atatürk’ün ölümünden sonraki yıllar ve siyasi çalkantılar ele alınır.
Reşat Nuri Güntekin
• Milli Eğitim Bakanlığının çeşitli kademelerinde görev yapan sanatçı, bu görevleri sırasında gezip gözlemlediği Anadolu’yu eserlerine taşımıştır.
• Eserlerinde yurdun çeşitli yörelerindeki günlük yaşamı, yanlış Batılılaşmayı, batıl inançları, bozulan insani ilişkileri ve ahlak yapısını ele almıştır.
• Romanlarında son derece sade ve akıcı bir dil kullanmış, Cumhuriyet Dönemi’nin en çok okunan romancılarından biri olmuştur.
• Realizmin ilkelerine uygun yazmasına karşın eserlerinde yoğun bir duygusallık gözlenir.
Romanları
Çalıkuşu: Yazarın ilk ve en ünlü romanıdır. Romanda, iyi öğrenim görmüş bir İstanbul kızı olan Feride’nin, Anadolu’nun çeşitli köy ve kasabalarında öğretmen olarak yaşadığı serüvenler bir aşk hikayesi etrafında anlatılır. Romanda kişilerin duygu dünyaları, ülke gerçekleriyle birlikte verilir.
Yaprak Dökümü: Yazarın toplumsal yönü en güçlü olan romanıdır. Romanda dar gelirli bir memur olan Ali Rıza Bey ve ailesinin ahlâk düşkünlüğü içerisinde parçalanıp çöküşü, Batılı yaşama özenerek özünü ve değerlerini yitirişi dramatik bir dille anlatılır.
Yeşil Gece: Medresede yetişen ancak sonra öğretmen okulunu bitirerek Ege Bölgesi’ndeki bir kasabada, gerici ve çıkarcı birtakım insanlarla mücadeleye girişen, idealist bir genç olan Şahin Öğretmen’in serüveni anlatılır.
Dudaktan Kalbe, Gizli El Acımak, Eski Hastalık, Akşam Güneşi, Damga, Miskinler Tekkesi, Bir Kadın Düşmanı , Son Sığınak, Kan Davası, Kızılcık Dalları, Gökyüzü, Ateş Gecesi, Değirmen, Kavak Yelleri, Harabelerin Çiçeği.
Halide Edip Adıvar
• İyi bir eğitim alan sanatçı, Kurtuluş Savaşı’nda etkin rol oynamış; onbaşı rütbesiyle savaşta yer almıştır.
• İngiliz edebiyatı ve kültürünün etkisinde yetişmiş, ilk romanlarında aşkı ve kadın psikolojisini işlemiştir.
• Kurtuluş Savaşı yıllarıyla birlikte milli duyguları öne çıkaran roman ve öyküler yazmıştır.
• Yazar, özellikle son yıllarında İstanbul’da ve Anadolu’da yaşayan insanların, töre ve geleneksel yaşamı ele almıştır.
• Gözlem, betimleme ve tahlillerinde başarılı olan sanatçı, gözlemlerine önem vermiş; realist bir anlayışla çevre tasvirleri yapmıştır.
• Romanlarının kahramanları, genellikle Batılı bir anlayışla idealize edilmiş; güçlü karakterli, kültürlü kadınlardır.
Romanları:
Ateşten Gömlek: İhsan’ın ve Peyami’nin Ayşe’ye duydukları aşk çerçevesinde Kurtuluş Savaşı yılları sağlam bir gözlemcilikle anlatılmış, vatan sevgisi teması işlenmiştir.
Vurun Kahpeye: Romanda Aliye adındaki genç bir İstanbullu öğretmenin, Anadolu topraklarında halkın aydınlanması uğruna verdiği mücadele ve acı dolu hayatı anlatılır.
Sinekli Bakkal: Töre romanı niteliği taşıyan eserde, II. Abdülhamit Dönemi bir geçmiş zaman dekoru önünde yansıtılarak romanın başkişisi Rabia’nın kişiliği etrafında eskiden yeniye devralınması gereken kültür, Sanat ve töre değerleri üzerinde durulur.
Tatarcık, Handan, Seviyye Talip, Kalp Ağrısı, Yeni Turan, Mev’ud Hüküm, Yolpalas Cinayeti, Akile Hanım Sokağı, Çaresaz, Raik’in Annesi, Zeyno’nun Oğlu…
Refik Halit Karay
• Yıllarca gazetecilik yapmış, önce Fecriati topluluğuna katılmış, ardından Milli Edebiyat Akımı’nda yer almıştır. Daha çok öykü ve mizah yazılarıyla tanınmıştır.
• Romanlarında Türk toplumunun son yüzyılda geçirdiği sosyal ve siyasal değişimler sonucunda bozulan sosyal doku ve insan davranışlarını ele almıştır.
• Eserlerinde hiciv ve mizahtan yararlanmıştır.
• Romanlarını gerçekçi bir yaklaşımla oluşturmuştur, romanları toplumsal ve siyasi gelişmeleri yansıtan bir belge niteliğindedir.
Romanları
Bugünün Saraylısı: Roman kendi hâlinde ve orta yaşını geçmiş olan Ata Efendi’nin Gedikpaşa’daki mütevazı evine, ilk defa göreceği yeğeninin gelmesiyle başlar. Romanda saklı bir aşkın hikâyesi anlatılarak 1940’lı yılların İstanbul’una değinilir.
Sürgün, Nilgün, Çete, Kadınlar Tekkesi, İstanbul’un İç Yüzü, Anahtar, Bu Bizim Hayatımız, Yezid’in Kızı, Yer Altında Dünya Var, Karlı Dağdaki Ateş…
Aka Gündüz
• Sade bir dille yazdığı romanlarında realist bir anlayışla memleket manzaralarına yer vermiştir.
• Mesaj kaygısı taşıyan romanları, teknik yönden güçlü değildir.
• Romanları toplumdaki sosyal değişimi ve toplumsal sorunları ele aldığı için önemlidir.
Romanları
Dikmen Yıldızı: Yıldız adlı bir genç kızın genel psikoloji ve özel duyguları üzerinden, İstiklal Savaşı’nı destansı bir dille anlatmıştır.
Odun Kokusu, İki Süngü Arasında, Yaldız, Bir Şoförün Gizli Defteri, Üvey Ana, Giderayak, Yayla Kızı…
Mithat Cemal Kuntay
• Edebiyata şiirle başlamış, yurt ve vatan sevgisi temalı eserler vermiştir.
• Eserlerinde realist bir yaklaşımla gerçek kişi ve olaylara yer vermiştir.
Romanları
Üç İstanbul: Yazar bu tek romanında, romanın kahramanı Adnan Bey’in yaşamı çerçevesinde II. Abdülhamit, II. Meşrutiyet ve Mütareke yıllarının İstanbul’unu anlatmıştır.
Ebubekir Hazım Tepeyran
• Edebiyata şiirle başlayan sanatçı, önce Servetifünunun edebiyat anlayışını benimsemiş, sonradan Milli Edebiyata dahil olmuştur.
• Kurtuluş Savaşı yıllarında Anadolu’da bulunan sanatçı, eserlerinde bu izlenimlere yer vermiştir.
Romanları
► Küçük Paşa: Yazarın tek romanıdır. Taşra izlenimlerine, realist gözlemlerine yer veren yazar, köy hayatını bütün özellikleriyle işlemiştir.